Een geslaagde oefensessie

“Sorry, geen tijd om te oefenen deze week …”

Ik hoor deze zin soms in de pianoles, en ik begrijp het wel! Maar….wat heeft u wel gedaan afgelopen week? En is het niet zo dat er wel een beetje tijd over was, maar gewoon geen energie, motivatie, rust?

In deze blog ga ik uitleggen wat ik onder een goede oefenroutine voor volwassenen versta. En waarom het zo belangrijk is om van het oefenen een fijne beleving te maken.

Aan het einde van de blog vind u een voorstel voor een  oefensessie van 40 of 50 minuten.

Vele jaren heb ik  ook weinig geoefend. Werk, gezin, thuis, hond, tuin. S ’Avonds moe.  Ik zei tegen mijn leerlingen: Oefenen is niet altijd leuk, maar een stuk kunnen spelen, dat is wel heel leuk! Zoals ook veel mensen hardlopen: Het is niet leuk, maar als je het kan dan ben je wel blij. Maar dan ben ik gaan nadenken en informatie verzamelen, over de obstakels die tegenwordig mijn plezier aan de piano in de weg staan, terwijl ik andere nuttige dingen wel met plezier doe:  goed eten, lezen, schrijven, wandelen, slapen. Practice what you preach!

En toen werd het me duidelijk wat een zonde het is als oefenen niet leuk is. Piano oefenen is vele malen efficiënter en duurzamer als je het doet op een fijne manier. Gefocust en speels, planmatig en gevarieerd.

Maar het kan toch niet alles leuk  zijn? Nee, zeker niet. Ik kan wel 100 dingen bedenken die ik pas achteraf leuk vind: Wachten voor de autowasstraat, belastingaangifte, hardlopen.  Mijn leven is zeker niet alleen maar in flow, ook al is er veel voor te zeggen om het zo wel te praktiseren.

Goed piano oefenen, dat weet ik nu zeker, moet wel leuk zijn!  

Dat komt door de manier hoe ons brein werkt.

Om dit uit te leggen neem ik u even mee naar een mooie brede strand.  Warme zand, de geur van zeewater, een lichte bries. Bas loopt met zijn vrienden en hondje Pino langs de waterlijn. Hij gooit een frisbee, en Pino probeert om die uit de lucht te vangen en vervolgens naar Bas terug te brengen. Wat een geweldig kunstje is dit en hoe heerlijk is het voor Pino om te springen, te happen, te rennen, te kwispelen, te rollen en af en toe een aaitje over zijn bol te krijgen. Maar nog is het niet gelukt om de frisbee te vangen.

Gaat Pino het kunstje  leren vandaag?

Drie pogingen om een kunstje te leren

Eerste poging: gezellig!

Bas praat geanimeerd met zijn vrienden, kijkt af en toe op zijn mobieltje en gooit tussendoor de frisbee. Goed zo, zegt hij dan als Pino de frisbee uit het zand pakt en terug brengt. Even een appje sturen, even Pino aaien, dan gooit hij de frisbee opnieuw. Pino springt weer  net te kort, pakt de frisbee van de grond op en brengt het terug, vrolijk kwispelend, en naar Bas kijkend:  gooi maar, alsjeblieft!  Bas loopt even door met zijn vrienden, dan gooit hij weer ergens. Volgende ronde, Pino springt net te kort. Goed zo, Pino, ik gooi zo wel nog een keer!

Zie je de hond terugblijven achter Bas, en naar een ander voorwerp snuffelen? Frisbee vangen?  Nee, vandaag niet.

Tweede poging: Strict!

Bas aait Pino over zijn bol. Kijk, Pino, de frisbee, pak hem maar! Hij gooit een hele mooie boog met de frisbee, Pino sprint te kort. Nog een keer! Pino komt aanrennen met de frisbee. Het was net niet gelukt. Nog een keer! Bas is trots erop hoe mooi hij telkens precies in dezelfde boog met de frisbee gooit. En dat terwijl het ook nog best hard is gaan waaien! Het is pittig voor Pino om het te vangen. Maar herhalen helpt. Bas heeft geduld. Hij gooit 15 keer, het lukt bijna, maar helaas niet echt. Pino begint zich te vervelen, bij de laatste drie keer moet Bas hem roepen om meteen te terug te komen.

Bas denkt nu dat Pino misschien niet zo getalenteerd is als Bea, Pino’s moeder. Misschien moet hij maar stoppen om met Pino te trainen. Voor Pino zijn er wel andere leuke dingen op het strand te doen. Frisbee vangen? Nee, nooit!

Derde poging: het strand,  Pino en de frisbee

Zo stel ik me een gelukzalige oefensessie met Pino voor:

Bas zoekt even een vlak rustig stukje op het strand. Zijn vrienden gaan alvast een plekje zoeken op het terras. Hij komt later. Pino is ook zo’n leuke knappe hond. En het is heerlijk hier om Pino te zien rennen, in de warme zand, met de lauwe bries erbij. Geen haast!

Bas aait Pino over zijn bol. Ben je er klaar voor, Pino? Eerst een paar keer gewoon de frisbee brengen, dat kan hij al, en dan oefent hij hoe hij de frisbee het best kan beet pakken. Bas zwaait met de frisbee. Pino hapt meteen uit de lucht, de frisbee was nauwelijks uit Bas’ hand! Bas lacht. Goed zo, maar nu doen we wel moeilijker. Er gooit wat verder. Hij gooit links en rechts. Na een paar keer merkt hij dat Pino naar andere honden kijkt. Bas roept Pino, en verstopt de frisbee achter zijn rug. Pino is verbaasd en zoekt en kijkt, Bas gooit opeens, en Pino moet heel hard rennen om het te vangen. Is het genoeg zo? Bas begint het saai te vinden, en hij heeft trek. We stoppen! Ga nu maar lekker spelen. Het is al lang gelukt.

En nu verplaatsen we onze pogingen in de kamer waar uw piano staat. Bas en Pino, dat bent u, de strand, dat is de piano in uw kamer, en de frisbee, dat is het muziekstuk.

Drie pogingen om een pianostuk te leren

Eerste poging: gezellig

U kunt het stuk al langzaam spelen, maar vandaag bent u er met uw aandacht niet helemaal bij. U speelt het een paar keer door, het lastige stukje herhaalt u omdat dat vaak wel helpt, maar u denkt niet na over de oorzaak van de moeilijkheid en  experimenteert ook niet gericht hoe u het kunt aanpakken. U hoopt dat het door zo maar een tijdje te spelen beter wordt. In de tussentijd denkt u ook aan de appjes die u nog wilt sturen…

Tweede poging: strikt

U weet wat u wilt bereiken: Het stuk kunnen spelen! Met veel herhalen moet het gaan lukken. Op youtube spelen ze het stuk echt snel, dat wilt u ook kunnen. Kwestie van doorzetten. Een foute maat speelt u een aantal keren. U zet het metronoom erbij aan, u bent echt gedisciplineerd! En als het moeilijk blijft dan bevestigt het alleen maar wat u al wist: U heeft gewoon niet genoeg talent…

Derde poging: met hoofd en hart en handen

U bedenkt welk muziekstuk u wilt oefenen, bedenkt waar u op wilt letten. U laat zich nu een half uur lang niet storen.

Rekken, strekken, goed zitten, zuchten.  En hoe is het met uw schouders en rug? Nog eens diep zuchten.  U speelt een lage toon op je piano, luistert hoe hij verklinkt in de stilte.

Een paar oefeningen als warming up, wat u  leuk en makkelijk vindt en wat goed werkt voor u.  Nu heeft u alle aandacht voor het muziekstuk.

U speelt het op een manier dat u meteen alle tonen goed en zo mooi mogelijk speelt, dus niet te snel, en ook niet per se met allebei handen tegelijk.  Beleef de sfeer van het stuk, ook al bent u  nog echt aan het begin van het oefenen. Als u nu een moeilijkheid tegen komt, dan moet u veel herhalen om het te automatiseren.

Zorg voor Pino! Herhaal niet mechanisch, maar luister steeds naar de klank, de expressie. Varieer op zo veel manieren als u  maar kunt bedenken. Idealiter lukt elke herhaling met de goede tonen.  Blijf ook niet te lang bezig met hetzelfde stukje, ga een ander stukje oefenen en keer dan terug naar het eerste.

Blijf luisteren, voelen, kijken, blijf met uw aandacht bij het muziekstuk en de bewegingen. Geniet van de klank en de stilte tussen de klanken. Neem pauze om te zuchten en je schouders los te maken. Oefen alleen zo lang als u de aandacht kunt opbrengen.

In de laatste 7 minuten van uw oefensessie speelt u een stuk dat u heel goed kent, en als u zin hebt, dan improviseert u nog een paar minuten, just for fun.

Sluit af met een zucht en een mooie laatste klank. En schrijf even op wat u bij de volgende oefensessie wilt oefenen.

Sinds ik op deze manier oefen, sta ik met een heel fijn gevoel van de piano op. Niet alleen met het goed geweten en trots dat ik het heb gedaan en iets heb geleerd. Ik heb me getrakteerd op het oefenen.

Zo lukt het oefenen met hoofd, hart en handen:

  3 min
Voorbereiden en plannen:
wat ga ik oefenen vandaag
waar ga ik aan werken
hoe lang heb ik de tijd
diep doorademen
schouders en armen losmaken
  5 min  
Warming up
speel 1 toon en luister tot het weer stil is.
Luister naar de stilte.
Geniet van de schoonheid van de toon en de stilte
Speel een etude, toonladders, vingeroefeningen
Speel een stuk dat je heel goed kent
  20 min  Oefenen
Oefen zo langzaam dat je geen fouten maakt.
Speel altijd met mooie klank en expressie
Blijf luisteren naar jezelf
Let op waar het moeilijk is en onderzoek wat aan de hand is
Experimenteer
Wissel af met de oefenstukjes
Verander je speel manier telkens om het boeiend te houden
let op de polsslag van de muziek 
  10 min   Herhalen en vrij spelen
Speel een stuk dat je al goed kent
Improviseer erop los
  2 min   Afsluiten
Sluit af met een mooie klank
Rek je en adem uit
Maak een planning voor de volgende keer